Steeds meer mensen ontdekken de bitcoin, de virtuele munt waarin je kan handelen zonder dat er een tussenpersoon aan te pas komt. Het voorbije jaar is de waarde van de virtuele munt verviervoudigd en worden records genoteerd. Het succes van de bitcoin gaat echter ook gepaard met een enorm energieverbruik. In 2019 verbruikte de bitcointechnologie meer dan alle Belgen samen. Hoe zit dat precies in elkaar en zijn daar oplossingen voor?
Wat is dat, de bitcoin?
De bitcoin is een virtuele munt. Geen muntstuk of een geldbriefje dat je echt kan vasthouden dus, maar een stukje computercode waaraan waarde wordt gehecht. Een groot verschil met een “echte” munt zoals de euro is dat er geen centrale bank of overheid controle op uitoefent.
De bitcoin bestaat al enkele jaren en wint steeds meer aan bekendheid en populariteit bij beleggers. Het voorbije jaar is de virtuele munt pas echt doorgebroken: de waarde van de bitcoin is zelfs verviervoudigd. En de laatste weken stijgt de munt alleen nog maar sneller in waarde.
En hoe werkt die technologie?
Transacties met bitcoins gebeuren zonder tussenpersoon, zoals we al zeiden, maar tussen de gebruikers onderling. Een gedecentraliseerd netwerk van computers houdt een logboek bij van alle transacties. Die vormen een soort ketting (“chain”) van virtuele schakels of blokken (“block”). Elke nieuwe transactie vormt een nieuwe schakel aan die ketting. Dat is de zogenoemde “blockchain”-technologie.
De transacties tussen bitcoingebruikers worden ook geverifieerd voor ze aan de ketting worden toegevoegd. Dat gebeurt door zogenoemde miners, die een ingewikkelde puzzel van berekeningen moeten oplossen. Het is een drempel om erover te waken dat niemand frauduleus met de virtuele munt omspringt. Als beloning krijgen miners fonkelnieuwe bitcoins. Die beloning halveert wel na 210.000 gemijnde “blokken”, waardoor het aantal nieuwe bitcoins eindig is.
Wat betekent dat voor het energieverbruik?
Omdat miners in ruil voor hun berekeningen nieuwe bitcoins krijgen, willen steeds meer mensen daar ook letterlijk munt uit slaan. Ze zetten almaar zwaardere machines in. Professionele miners verbinden grote aantallen computers met het netwerk, zo staan verspreid over de hele wereld opslagplaatsen vol. Dat zijn dan zogenoemde bitcoin mining farms. Dat verbruikt uiteraard heel wat energie omdat die computers de hele tijd eigenlijk niets anders doen dan complexe berekeningen uitvoeren.
The Cambridge Centre for Alternative Finance, aan de universiteit van Cambridge, in het Verenigd Koninkrijk, ontwikkelde een tool om het energieverbruik van bitcoins in te schatten. Ze gingen de economische levensduur van miners na en gingen er ook van uit dat alle mining machines wereldwijd niet allemaal even efficiënt werken.
Door een gemiddelde prijs van 0,05 dollar (ongeveer 0,04 euro) aan te houden en de energievraag van het bitcoin-netwerk in rekening te brengen, is het mogelijk om te schatten hoeveel elektriciteit er op eender welk moment gebruikt wordt. Zo berekenden ze de Bitcoin Electricity Consumption Index.
De onderzoekers kwam uit op een energieverbruik van 121,06 terawattuur (tWh) in 2019. 1 terawattuur komt overeen met 1 biljoen wattuur (1 met 12 nullen) oftewel 1 miljard kilowattuur (kWh) (1 met 9 nullen). Terawattuur wordt doorgaans gebruikt om het energieverbruik van landen uit te drukken. Ter info: het bitcoinnetwerk heeft niet altijd al zoveel energie verbruikt, maar doorheen de jaren is het verbruik wel gestegen.
Wat kan je doen met 121,06 terawattuur?
Het is allicht moeilijk om je iets voor te stellen bij 121,06 terawattuur. Hoeveel elektriciteit verbruikt de bitcoin in vergelijking met andere landen als je het in een wereldwijde rangschikking plaatst? Het Center for Alternative Finance bekeek cijfers van de US Energy Information Administration (US EIA). Als je kijkt naar de cijfers voor 2019 (of het jaar met de meest recente gegevens), komt de bitcoin op de 30e plaats.
China, de Verenigde Staten, Japan en Rusland zijn de landen die het meest verbruiken. Bitcoin verbruikt jaarlijks meer dan Argentinië en de Verenigde Arabische Emiraten. Ook Nederland en België hebben een jaarlijks energieverbruik dat lager ligt dan dat van de bitcoin. Volgens US EIA verbruikte België in 2019 82 terawattuur.
121,06 terawattuur is veel, maar ook relatief: de bitcoin neemt momenteel 0,55 procent van alle energieverbruik ter wereld voor zijn rekening.
Het Center for Alternative Finance kwam nog met enkele andere fun facts:
- Met 120,06 terawattuur kan je 27 jaar lang alle waterkokers in het Verenigd Koninkrijk van energie voorzien. Als je alle waterkokers in Europa meetelt, kan je daarmee 4 jaar verder.
- Met het jaarlijkse sluimerverbruik van gezinnen in de Verenigde Staten (van toestellen die aangesloten zijn op het energienetwerk maar niet of nauwelijks gebruikt worden), zou je een jaar lang het Bitcoin-netwerk van energie kunnen voorzien.
Is er een oplossing?
Door de stijgende waarde van bitcoin willen steeds meer mensen daar een graantje meepikken, zetten ze meer of zwaardere machines in, dus stijgt logischerwijs ook het energieverbruik. “En dat is niet iets dat in de toekomst heel snel zal veranderen. Behalve als de waarde van bitcoins aanzienlijk zou dalen”, zegt Michel Rauchs, onderzoeker aan het Center for Alternative Finance aan de BBC.
En zo ziet het er niet naar uit. De waarde van bitcoins schoot vorige week naar een recordwaarde van 44.000 Amerikaanse dollar, na de bekendmaking van de Amerikaanse miljardair en ondernemer Elon Musk dat zijn autobedrijf Tesla fors gaat investeren in bitcoins. Koren op de molen van critici, want streeft Elon Musk met zijn elektrische Tesla’s en andere projecten net geen groen imago na?
“Bitcoins zijn anti-efficiënt”, zegt David Gerhard, bitcoin-expert en schrijver van “Attack of the 50 Foot Blockchain” aan de BBC. Er zijn technisch misschien minder energieslorpende oplossingen. “Maar meer efficiënte hardware zal niet helpen, die gaan het alleen maar opnemen tegen andere efficiënte hardware. Dit betekent dat het gebruik van bitcoins, en dus zijn CO2-productie, alleen maar groter wordt.”
“Tesla kreeg 1,5 miljard dollar aan groene subsidies, gefinancierd door de belastingbetaler. Nu investeert het 1,5 miljard in bitcoins, dat werkt op elektriciteit die voornamelijk gewonnen wordt uit steenkool.” Die subsidie moet worden onderzocht, vindt Gerhard.
Ziet Gerhard dan een oplossing? Een heffing op digitale munten zou de negatieve gevolgen enigszins kunnen compenseren, suggereert hij.
